Het oudste nog werkende planetarium ter wereld ligt in Nederland

Wij zijn met ons gezin een midweek in Groningen. Tijdens het ontbijt in onze B&B praten we aan de ontbijttafel met andere gasten over wat we allemaal in de omgeving gedaan hebben.

Franeker met kinderen? Mis het Koninklijke Planetarium niet!

Één van de gasten vertelt over haar bezoek aan het Koninklijke Planetarium van Eise Eisinga in Franeker om Friesland. Op het moment dat Fleur dit hoort lichten haar ogen op. Enthousiast gaat ze in gesprek over het planetarium waar ze blijkbaar op school mee bezig is geweest. Wijzelf hebben er nog nooit van gehoord, maar worden net zo enthousiast. Op de terugweg vanuit de provincie Groningen naar Zuid-Holland besluiten we een kleine omweg via Franeker te maken om het planetarium te bezoeken.

Het oudste nog werkende planetarium ter wereld staat in Nederland

Ja echt waar! Het oudste planetarium wat nog steeds werkt staat gewoon in Nederland in het kleine dorpje Franeker in Friesland. Een planetarium is een bewegend model van het zonnestelsel. Dit model werd gebouwd door de wolkammer Eise Eisinga tussen 1774 en 1781. Naast zijn werkzaamheden als wolkammer werkte Eise Eisinga op het plafond in zijn woonkamer aan het model van het zonnestelsel. Sinds 1781 volgt het model nauwkeurig de banen van de 6 planeten uit ons zonnestelsel. Daarmee is het echt het oudste planetarium ter wereld wat nog steeds werkt.

Speurtocht door de planetariumkamer

De meeste museumbezoeken worden voor onze dochter pas echt leuk wanneer er een speurtocht is die ze zelf kan doen en waarbij we de verschillende ruimtes bezoeken. In het planetarium van Eise Eisinga is dat niet anders. Bij de ingang haalt Fleur meteen een speurtocht op, die ons vanzelf bij de planetariumkamer en langs de andere vaste exposities brengt. Zo kan je een kijkje nemen in de voormalige wolkamerij van Eise Eisinga en is er een grote verzameling van historische astronomische instrumenten. Maar je kunt er ook informatie vinden over de moderne sterrenkunde en de interactieve expositie ‘De Ruimte’ bekijken. Wanneer je de speurtocht volgt kom je overal vanzelf langs.

Wij vinden de planetariumkamer het meest interessant en blijven ook zitten voor de korte uitleg die een medewerker van het museum komt geven. Deze uitleg duurt ongeveer een kwartier. Door het museum wordt op tijd omgeroepen wanneer er een uitleg is en in welke taal, zodat je je op tijd naar de kamer kan begeven.

Over het idee van Eise Eisinga

Het is leuk om over de achtergrond en het idee van Eise Eisinga om het planetarium te maken te horen. Voor kleinere kinderen is de uitleg misschien minder interessant, maar voor wat oudere kinderen is het echt wel leuk om 15 minuten naar te luisteren en dan weer verder te gaan. Fleur vond het in ieder geval heel gaaf om het planetarium in het echt te zien en maakte zelf een aantal foto’s om na de vakantie in de klas te kunnen laten zien.

Naast het plafond en een stuk van de muur waarop je het planetarium ziet is ook het hele radar netwerk wat erboven zit te zien. Wanneer je naar boven gaat in het huis zie je de slinger van de klok die de raderen draaiende houdt en kan je de grote en kleine radartjes aan het werk zien. Tot op de dag van vandaag wordt eens in de zoveel tijd alles zorgvuldig schoongemaakt, wat ervoor zorgt dat alles nog steeds nauwkeurig werkt.

Ontdek oude astronomische instrumenten

Tijdens de speurtocht komen we ook in de wolkamerij van Eise Eisinga en horen daar in een filmpje meer over zijn familiegeschiedenis. Hierna gaan we verder langs de oude astronomische instrumenten en beantwoorden de vragen aan de hand van informatie die we in de verschillende ruimtes kunnen vinden. Als laatste komen we bij de interactieve expositie over de ruimte, waar we nog even rondlopen, maar waar wijzelf minder interesse voor hebben. Wij komen echt voor het planetarium en vinden dat het leukste deel van ons bezoek aan dit bijzondere museum. Stiekem maakt het ons ook wel een beetje trots dat het oudste nog werkende planetarium ter wereld zich in het kleine Nederlandse dorpje Franeker bevindt.

Praktische informatie voor je bezoek

Het museum is gemakkelijk bereikbaar en in de buurt zijn voldoende gratis parkeergelegenheden. Het planetarium is het hele jaar geopend behalve op Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag. Kinderen tot 3 jaar mogen gratis mee naar binnen. Kijk voor actuele openingstijden en prijzen altijd op de website van het Planetarium in Friesland.