Workshop geiten melken en geitenkaas maken
Leuke workshops in Portugal vinden om met kinderen te doen. Het is en blijft een uitdaging om origineel te blijven. Deze workshop die wij in Portugal deed mag met stip in mijn top 10 met favoriete en meest leuke workshops met kids: geiten melken en vervolgens zelf geitenkaas maken van de melk die je zelf met veel pijn en moeite uit de uiers van de geit hebben weten te pers.
Schistdorpen in Portugal, puur en onbekend
Bij het opstaan's ochtends op onze wereldplek Vale do Ninho horen we zoals iedere dag de bellen van de geiten al weerkaatsten tussen de bergen bij het dorpje Ferreira de São João. Dit dorp is één van de Schist Villages en oogt op het eerste gezicht op een verlaten dorpje. Maar als je nog verder kijkt is er genoeg te beleven en dat is vooral te danken aan een aantal mensen die hun schouders eronder zetten om de authentieke van Ferreira de São João en de regio te behouden. Geen massatoerisme maar juist puurheid, roest, contact met locals, iedere ochtend de bakker aan de deur waarmee je binnen een dag vrienden bent, lokale producten, prachtige natuur en de mogelijkheid om kennis te maken met tradities, gebruiken en vakmanschap. En daar is onze workshop geitenmelken er één van.Snel ons bed uit!
Elke keer krijg je een andere melktechniek
Isilda, de dame die ons de fijne kniepjes van het vak gaat leren, wacht op ons tussen haar geiten. De arme beesten staan te springen om gemolken te worden. Elke ochtend melkt Isilda haar volgens een uitgebreid protocol haar beesten en ze is maar wat trotseert. Communiceren is niet rechtstreeks mogelijk, maar met gebaren en lichaamsstaal lukt het prima. Wat een ontzettend lieve dame en wat een respect zoals ze op haar omgedraaide emmertje ander de uiers van de geiten hangt om ze stuk voor stuk te melken. Wat nou, klagen over arbeidsomstandigheden?! Isilda kent haar geiten van A tot Z, praat met de geiten en legt uit dat je iedereen op een andere manier melkt. Oef, dat wordt nog een flinke klus voor ons…de druk wordt opgevoerd.
Hoe gaan we de melk uit de uiers 'tappen'
Gijs bijt het spitst af en als hij eenmaal de techniek doorheeft – uier laten vollopen, eindigen en dan de melk verwijderen knippen – dan lukt het om kleine straaltjes melk in onze litermaat te krijgen. De bemoedigende woorden van Isilda die ook enorm helpen. Het respect voor deze dame groeit wel met de minuut, echt je krijgt hier spierballen van. Dan is de beurt aan mij en inderdaad oefening baart kunst, ook ik krijg wat melk uit de uiers. Als Gijs en ik alle geiten verplicht doen dan waren we wel tot 's avonds laat bezig geweest. Zonder poppen is het melken van geiten het beste een zwaar klusje en voor de kinderen is die erbij het echt een onmogelijke missie.
Geiten, konijnen en kippen
Oudere kinderen – ik schat vanaf ongeveer 8 jaar – kunnen zelf ook een geit melken. Voor onze kleuter was dat dus nog niet weggelegd, maar het feit dat we met z'n allen geproduceerde melken al feest voor hem waren. En wij hebben ook echt een leuke ochtend gehad, al konden de kinderen niets toevoegen aan het echte melken van de geiten. Het rondlopen tussen de makke geiten, ze mogen aaien, spelen met de konijnen die er huppelen en dan ook nog kijken of de kippen eieren hebben gelegd. Het totaalplaatje van deze workshop geitenmelken is voor ouders en kinderen – ook al kan een kind van 3 zelf nog niet melken – echt geweldig. Nog dit over uiers van geiten: ze passen precies in je hand, zijn een beetje hard en ontvangen ook warm en zacht en in sommige gevallen ook nog…behaard! Ik had vooraf geen tweede bedacht over hoe het zou zijn om in de uiers groot te houden. Nou zo dus.
Recept om geitenkaas te maken
We moeten een paar uurtjes wachten voordat we onze eigen melk kunnen omtoveren tot geitenkaas. Aan de melk zijn een paar druppels stremsel toegevoegd, het geheel is doorgeroerd en moet een paar uur rusten. Stremsel heeft je in verschillende varianten, het door ons gebruikte stremsel is gemaakt uit een stof uit de maag van kalkveren en de actieve stof heet chymosine. Wat doet dit? Dit enzym knipt de belangrijkste melkeiwitcaseïne af en het resultaat is dat het niet meer oplost en gaat klonteren. Nog het beste een proces dus waarbij geduld essentieel is.
Workshop vervolg: zelf geitenkaas maken
Na een paar uur wachten is het resultaat uiteindelijk een dikke witte massa in melk, vergelijkbaar met mozzarella als je hem uit de verpakking haalt maar dan wel zachter. De kunst is nu om de melk van te gieten en om zoveel mogelijk vocht uit de geitenkaas te verminderen. Wederom een geduldig klusje, maar als je dit goed doet dan zul je dat zeker zien in het verwezenlijkt.
Nu kunnen de kinderen wel perfect helpen: zij doen de 'uitgeknepen' geitenkaas in de daarvoor duurzame vormpjes op bij passend IKEA bordje. Deze gaan een paar uur in de koelkast en moeten ook niet eens omgedraaid worden tussendoor. Wij hebben nu al zin in het dromen! Van de resterende melk – zeker meer dan een halve liter – besluiten we om ricotta te maken. Het is heerlijk, maar ook teleurstellend. Er blijft echt maar heel weinig ricotta over na het koken. Aan het eind van de middag zijn onze geitenkaasjes klaar om te eten. Dat komt mooi uit, want wij zijn niet gestopt na deze workshop. We zijn ook heerlijk brood bakken in een authentieke steenoven samen met een aantal andere dorpsbewoners. gelijktijdig meer nadenken.
